ISSN :2687-6418

Eğirdir Gölünde Penman Yaklaşımı ile Buharlaşma ve SPI-SPEI ile Kuraklık Analizi

Author:

Number of pages:
35-47
Language:
Türkçe
Year-Number:
2025-2

Yapılan son çalışmalarda, küresel ısınma sürecinin hız kazanmasıyla birlikte buharlaşma kaynaklı su kayıplarının artacağına işaret eden mevcut bulgular, buharlaşmanın bölgesel su kaynakları üzerindeki etkilerinin çevresel, toplumsal ve ekonomik boyutlarını da ön plana çıkarmaktadır. İklim değişikliğine karşı son derece hassas olan göller, buharlaşmadaki değişikliklere hızla tepki vermektedir. Geçmişten günümüze göl ve rezervuarlardan buharlaşmayı tahmin etmek için su dengesi, enerji dengesi, su ve enerji dengesinin kombinasyonu, kütle transferi ve ampirik denklemler gibi birçok yöntem geliştirilmiş olmasına rağmen Penman yaklaşımı, geniş değişken setini dikkate alması ve açık su yüzeylerinde güvenilir sonuçlar vermesi nedeniyle en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu çalışmada, Türkiye’nin önemli tatlı su kaynaklarından biri olan Eğirdir Gölü’nde 1990-2024 dönemine ait ERA5-Land verileri kullanılarak Penman buharlaşma modeli uygulanmış ve buharlaşmanın zamansal değişimi değerlendirilmiştir. Ayrıca buharlaşma ile temel meteorolojik değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiş, yağış verileri analiz edilmiş ve aynı dönem için SPI ile SPEI indeksleri hesaplanarak bölgenin hidroklimatik durumu kapsamlı biçimde ortaya konmuştur. Analizler, son 35 yılda göl yüzeyinden gerçekleşen buharlaşmada belirgin bir artış eğilimi olduğunu göstermiş; bu eğilim özellikle artan sıcaklıklar, ve azalan bağıl nem koşullarıyla ilişkilendirilmiştir. 35 yıllık toplam buharlaşma 30.013 mm olarak hesaplanmış ve bu durum göl yüzeyinden yüksek düzeyde enerji kaynaklı su kaybı olduğunu ortaya koymuştur. SPI ve SPEI indeksleri, bölgenin kısa ve uzun dönemli hidroklimatik döngülerinde belirgin kuraklık–nemlilik salınımları bulunduğunu göstermiştir. Şiddetli kuraklık anomalileri kaydedilmiş ve bu yıllar aynı zamanda buharlaşmanın en yüksek değerlere ulaştığı dönemlerle örtüşmüştür. SPI indeksleri yağış temelli kuraklığın uzun vadede anlamlı bir trende sahip olmadığını ortaya koyarken, SPEI indeksleri özellikle 12-24 aylık ölçeklerde sıcaklık kaynaklı buharlaşma talebinin etkisiyle istatistiksel olarak anlamlı bir kuraklaşma eğilimi göstermiştir. Yıllık yağış serisi uzun dönem ortalamasının çevresinde dalgalansa da, sıcaklık artışı ve buharlaşma fazlalığı nedeniyle göl havzasının hidroklimatik su açığının derinleştiği tespit edilmiştir. Bu bulgular, Eğirdir Gölü’nde su bütçesinin iklim değişikliğine karşı giderek daha kırılgan hâle geldiğini ve bölgesel su yönetimi açısından buharlaşma kayıplarının kritik bir unsur olduğunu göstermektedir.

Keywords


Recent studies show that accelerating global warming is increasing evaporation-driven water losses, underscoring the environmental, social, and economic impacts on regional water resources. Lakes and reservoirs, which are highly sensitive to climate change, respond rapidly to changes in evaporation. Although various methods-such as water balance, energy balance, combined approaches, mass-transfer methods, and empirical formulas-have been developed to estimate lake evaporation, the Penman approach remains one of the most widely used due to its comprehensive variable set and reliability over open-water surfaces. In this study, the Penman evaporation model was applied to Eğirdir Lake using ERA5-Land data for 1990-2024 to assess the temporal evolution of evaporation. Relationships between evaporation and meteorological variables were examined, precipitation was analyzed, and SPI-SPEI indices were calculated to evaluate the region’s hydroclimatic conditions. Results show a clear increasing trend in lake evaporation over the past 35 years, mainly driven by rising temperatures, and decreasing relative humidity. Total evaporation over the study period was 30,013 mm, indicating substantial energy-driven water loss. SPI and SPEI indices reveal pronounced drought-wetness cycles, with severe drought years coinciding with peak evaporation. While precipitation-based SPI shows no significant long-term trend, SPEI-especially at 12-24-month scales-indicates a statistically significant shift toward increased aridity due to enhanced evaporative demand. Overall, the findings demonstrate that Eğirdir Lake’s water budget is becoming increasingly vulnerable to climate change, emphasizing the critical role of evaporation in regional water management.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 23
Number of downloads 33

Share

Journal of Research in Atmospheric Science (JRAS)
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.